Τοποθεσία Πωγωνίου Β.Ηπείρου
Η περιοχή του Πωγωνίου βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Νομού Ιωαννίνων και παρόλο που δεν είναι αναπτυγμένη τουριστικά, αποτελεί ένα όμορφο κομμάτι της Βορείου Ηπείρου που γοητεύει τον επισκέπτη με την ανέγγιχτη ομορφιά του τοπίου. Παρθένα δάση με πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας δημιουργούν μοναδικές εικόνες.Το πωγώνι είχε 47 χωριά και χωρίζεται σε δύο περιοχές. Το Βόρειο ή Άνω Πωγώνι και το Νότιο ή Κάτω Πωγώνι. Ένα τμήμα του Επάνω Πωγωνίου υπάγεται στην Αλβανία. Δυστυχώς μετά τις αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων το 1914 και τις συνθήκες που υπογράφτηκαν τότε, το Πωγώνι χωρίστηκε με ένα τμήματα του να παραμένει αποκομμένο από την οικογένεια του ενιαίου Πωγωνίου. Πρόκειται για τα χωριά Σωπική, Σκωριάδες, Πολύτσανη, Σέλτση, Χλωμό, Μαυρόγερο,Τσιάτιστα και Ωψάδα. Στο Παλιό Πωγώνι υπάγονταν και μερικά χωριά τα οποία σήμερα υπάγονται στην επαρχία Κονίτσης ή δεν υπάρχουν καν.
Σε παλιά αρχεία του Μοναστηριού της Τσιάτιστας κάπου το 1600 αναφέρονται σημαντικές πληροφορίες. Πέρα από τα γνωστά σε όλους μας χωριά του Πωγωνίου ήταν και μερικά ακόμη τα οποία έχουν χαθεί στα βάθη των χρόνων. Λόγο διαφόρων επιδρομών από ληστές και λεηλατισμούς, αλλά και από θανατηφόρες επιδημίες αυτά τα χωριά ερημώθηκαν και οι κάτοικοι τους μετοίκησαν σε άλλα κοντινά χωριά της περιοχής. Τα χωριά αυτά ήταν:
- Η Οψάδα ακριβώς στους πρόποδες του Μακρύκαμπου όπου οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στην Σωπική.
- Ο Αϊ Νικόλας στα βόρεια της Τσάτιστας όπου οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στην Τσάτιστα αλλά και στο Χλωμό.
- Η Δολιβίστα και τα Τσιδόσπιτα μέσα στα όρια του Χλωμού όπου οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στο Χλωμό.
- Η Πάρα κοντά στις Σχωριάδες όπου οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στις Σχωριάδες.
Τα Τσιδόσπιτα και η Πάρα ήταν μάλλον συνοικισμοί παρά κοινότητες. Τα υπόλοιπα ήταν κοινότητες που αριθμούσαν 60 έως 80 οικογένειες.
(Πηγή εικόνας: Εκδώσεις Σχωριάδες)
Το Πωγώνι της Βορείου Ηπείρου αποτελείται από 8 χωριά που απλώνονται σε μια έκταση δακτυλίου 50χλμ. περίπου (Σωπική, Σκωριάδες, Πολύτσανη, Σέλτση, Χλωμό, Μαυρόγερο, Τσιάτιστα και Ωψάδα με τα όμορφα λιθόκτιστα και αρχοντικά σπίτια).
Θαρρείς και ταξιδεύεις σε άλλη εποχή… Εδώ δεν υπάρχουν πολυτελή θέρετρα ή τουριστικά χωριά που ζωντανεύουν από τους εκδρομείς, αλλά υπέροχοι άνθρωποι, αμόλυντα φυσικά τοπία και παραδοσιακοί οικισμοί.
Είτε κοιτάς προς την Ελλάδα είτε προς την Αλβανία, η φύση αδιάσπαστη απλώνεται μέχρι εκεί που φθάνει το μάτι, σβήνοντας τις διαχωριστικές γραμμές που χωρίζουν τα κράτη και τα έθνη…
Εδώ στο απόμακρο Πωγώνι, στα σύνορα με την Αλβανία, όπου και να γυρίσεις το βλέμμα θα αντικρίσεις βουνά, ακρώρειες και χαμηλούς κυματισμούς λόφων, να τελειώνουν και να χάνονται προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Σήμερα το Πωγώνι αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις της φύσης καθώς το καταπράσινο και παρθένο φυσικό τοπίο του, μαγνητίζει με τις ομορφιές του τον επισκέπτη.
Είναι μια περιοχή που διατηρεί το παραδοσιακό της χρώμα. Σε πολλά χωριά του Πωγωνίου συναντά κανείς γερόντισσες που φορούν την παραδοσιακή «μαντήλα» (κεφαλομάντηλο) και την φορεσιά του Πωγωνίου τα λεγόμενα Καβάδια που ήταν η νυφική και επίσημη φορεσιά των γυναικών.